Od kilku lat w budowaniu zespołu coraz częściej wykorzystuje się trening outdoor. Ćwiczenia outdoor to różnorodne bardzo popularne obecnie metody budowania zespołu, w których przenosi się działania treningowe z sal obrad na łono natury. Połączenie procesu zespołowego z niekonwencjonalnymi zadaniami i specjalnymi wymaganiami fizycznymi często intensyfikuje naukę i zwiększa doświadczenie samoświadomości. Poprzez późniejsze omówienie takich ćwiczeń uczestnicy zapoznają się z zasadami współpracy, komunikacji czy rozwiązywania konfliktów w zespole. Doświadczenie pokazuje, że tą okrężną drogą można uwrażliwić uczestników na wiele problemów występujących w zespole. Z pewnością ten sam efekt można osiągnąć innymi metodami, jednak trening outdoor jest wyjątkowy ze względu na wykorzystanie w nim przygody i niecodzienności.
Przykład: Pajęcza sieć
W tym ćwiczeniu cała grupa musi przejść przez „sieć” złożoną z powiązanych ze dobą lin. Sieć rozciągnięta jest między dwoma drzewami, lub słupami, nad miękkim podłożem (łąka, leśna ziemia) na wysokości około 40 cm do 2 metrów. (oczka sieci powinny być tak duże (ok. 50 x 50 cm), aby dorosła osoba mogła przedostać się przez nie, zaczynając przeciskanie się od głowy lub od stóp. Każdy otwór może jednak być użyty tylko raz i nie wolno przy tym dotknąć liny. To sprawia, że tylko niektórzy uczestnicy mogą się przecisnąć przez dolne oczka, reszta kolegów musi ostrożnie przesunąć się przez leżące wyżej otwory. Czas trwania ćwiczenia w zależności od liczby uczestników wynosi 45 do 60 minut.
Pozostałe ćwiczenia to na przykład spuszczanie się na linie nad przepaścią, przejście przez ścianę z drewnianych pali, przejście po wąskim moście wiszącym nad wodą lub bieg terenowy na orientację z zasłoniętymi oczami.
Istotną cechą treningu outdoor jest to, że zadania mogą zostać wykonane tylko przy udziale całego zespołu. Dlatego zasady są tak sformułowane, aby zaangażować w realizację zadań wszystkich uczestników. Podczas omawiania ćwiczeń zwraca się szczególną uwagę na to:
- Czy i w jaki sposób problem został rozwiązany?
- Czego doświadczyli uczestnicy z samym sobą i z innymi?
- Jak funkcjonowała współpraca i komunikacja w zespole?
- W jaki sposób można to odnieść do kontekstu pracy?
Ćwiczenia outdoor są tak skonstruowane, że konflikty są w nich niejako zaprogramowane. Przecież chodzi o to, by nauczyć się, w jaki sposób w sytuacjach stresowych radzić sobie z pojawiającymi się trudnościami. Wbudowane czynniki stresogenne to:
- Sytuacje, w których trzeba podjąć decyzję co do strategii rozwiązania problemu
- Niekonwencjonalne ćwiczenia wymagające od uczestników odwagi i siły woli,
- Presja czasu;
- Nieprzewidziane trudności.
Ponieważ pojawiające się konflikty są trudne do uniknięcia, muszą być odo brane jako szansa na znalezienie nowych rozwiązań.
Najczęściej ćwiczenia są tak ze sobą połączone, aby wymagały różnorodnych umiejętności. Dzięki temu można zaobserwować podział ról i dokonać ich zmian. Wykorzystanie swoich mocnych stron, ale również poznanie słabych czy zrezygnowanie z odpowiedzialności za innych, umożliwia uczestnikom zdobywanie nowych doświadczeń.
Wiele ćwiczeń wymaga od uczestników ślepego zaufania do siebie, często w dosłownym znaczeniu tych słów – jak na przykład w ćwiczeniu Upadek zaufania.
W tym ćwiczeniu uczestnicy z zasłoniętymi oczami poddają się upadkowi z podestu łub krzesła i zostają złapani przez pozostałych członków zespołu. W ten sposób zostaje wzmocnione zaufanie do kolegów z zespołu.
Podczas wykonywania niekonwencjonalnych zadań u poszczególnych uczestników mogą się ujawnić cechy, które w kontekście zawodowym pozostawały w ukryciu i które nie ujawniłyby się w słowach czy racjonalnym rozumowaniu.
Wiele sytuacji daje się również przetłumaczyć na kontekst pracy, jak na przykład przejście przez most wiszący nad rwącą rzeką. Uczestnicy trenują umiejętność spoglądania przed siebie, zamiast koncentrowania się na czyhającym na dole niebezpieczeństwie, czy też zdolność zachowania spokoju w sytuacji presji.
Wspólne i indywidualne wykonywanie zadań, niemożliwych do wykonania pierwszy rzut oka, rozszerza horyzont własny i zespołu. Wszystkie działania odbywają się w bezpiecznym, zainscenizowanym środowisku.